بی شک یکی از زیباترین صحنه هایی که انسان ها می توانند در طول زندگی خود ببینند، آسمان صحراست. دلیل اصلی این زیبایی ستارگان درخشان و آسمان آن است. زیبایی که ستارگان درخشان به آسمان شب می دهند یکی از جذاب ترین موضوعاتی است که بشر را از ابتدا درگیر خود کرده است. وقتی برای اولین بار بشر متوجه وجود اجرام ریز درخشان در آسمان شد، شاید متوجه ویژگی های مهم و اهمیت آن نشد. اما امروزه همان اجسام ریز درخشان در آسمان که با نام ستاره یا اختر شناخته می شوند، اهمیت گوناگونی برای افراد دارند. با ما همراه باشید تا در این مقاله به موضوع اهمیت و مهم ترین فواید ستارگان بپردازیم.

فواید ستارگان چیست و چه نوع جرم آسمانی به عنوان ستاره بحساب می آید؟

بارها افراد ستاره های درخشان در شب را میبینند. برای بعضی از این افراد این سوال پیش می آید که منشا این نور کجاست؟ چگونه این ستاره ها تولید می شوند؟ آیا تنها این تعداد ستاره هایی که ما می بینیم وجود دارند؟ فواید ستارگان چیست؟ بطور کلی ستاره، شی آسمانی با ظاهری کره شکل است. جنس این ستاره ها که با نام اختر نیز معرفی می شوند، از پلاسما است. ستاره ها بعد از تشکیل می توانند انسجام خود را با نیروی گرانشی که در هسته خود ایجاد می کنند، حفظ کنند. معروف ترین ستاره ای که ما در روز و قبل از غروب آفتاب آن را میبینیم، خورشید است. از خورشید به عنوان نزدیک ترین ستاره به زمین یاد می شود.

نام گذاری ستاره

Stars at Lake Bonney, South Australia

ستاره ها معمولا به شکل های مختلفی نظیر جفتی، چند سیستمی یا خوشه ای قابل رویت هستند. در حالت خوشه‌ای، منشا ستاره ها از گروه های ستاره ای است. البته چون منشا این ستارگان یکسان است و از طرفی جرم کمه این دسته از ستارگان باعث می شود که نتوانند به صورت پایدار در کنار یکدیگر بمانند و در یک سیستم واحد قابل رویت باشند. اما در ستارگانی به صورت سیستمی از یک منشا فیزیکی با یک دیگر ارتباط دارند، معمولا با نیروی گرانشی متقابلی که به یکدیگر وارد می کنند، پایداری بهتری در کنار هم دارند.

فواید منشا ستارگان از کجاست؟

منشا ساختاری ستارگان معمولا از گازهای بسیار داغ است. از مرسوم ترین گازهای داغی که در تشکیل ستاره ها شرکت دارند، می توان به هیدروژن و هلیوم اشاره کرد. البته در تشکیل ستارگان علاوه بر این دو گاز که جز گازهای سبک بحساب می آیند، تعدادی از عناصر سنگین تر نیز شرکت دارند. ستارگان نیز بعد از مدتی که سوختشان به پایان رسید، از بین می روند. البته این از بین رفتن بگونه ای است که باعث بوجود آمدن ستاره های دیگر می شود. درواقع از باقی مانده ستاره نابود شده، ستارگان دیگر برای تشکیل خود استفاده کرده و درواقع آن را بازیافت می کنند.

این هم بخوانید
درخشندگی ستاره متغیر

منبع نوری ستارگان از چه چیزی منشا می گیرد؟

بسیاری از اجرامی که در آسمان وجود دارند، ممکن است بی نور باشند و با چشم غیرمصلح قابل رویت نباشند. ستارگان جز نورانی اجرام آسمانی بحساب می آیند. منبع نوری ستارگان معمولا از سوزاندن هیدروژن و تبدیل آن به هلیوم است. سوزاندن هیدروژن معمولا در هسته ستارگان رخ می دهد و بعد از آن طی فرایندی این نور به سطح ستارگان می رسد و آن ها را قابل رویت می کند. نیروی موردنیاز برای سوزاندن هیدروژن در هسته از طریق اصطحکاک گرانشی تامین می شود.

هدیه ستاره

عکس طولانی از ستارگان و چرخش آنها با چرخیدن کره زمین

مواد داخل ستاره ها معمولا از طریق نیروی گرانش به یکدیگر فشرده شده و کنار یکدیگر قرار می گیرند. این نیروی گرانش به حدی زیاد است که می تواند اجزا ستاره هایی در ابعاد کره زمین را در کنار یکدیگر نگه دارد. سوالی که مطرح می شود این است که فواید شناختن منبع ستارگان چیست؟

اصطحکاک حاصل از این گرانش باعث گرم تر شدن هسته داخلی این ستاره ها می شود. از طرفی اگر این گرم شدن به حدی باشد که دمای هسته ستاره به حدود 15 میلیون کلوین برسد، سوخت هیدروژن آغاز میشود. تامین این میزان گرما در هسته باعث ایجاد برخورد هیدروژن ها در هسته می شود. این برخورد به حدی انرژی زا و گرمازاست که تا حد زیادی به محیط انرژی می دهد. حاصل این فرایند گرمازا در هسته ستاره ها، فوتون ها هستند. فوتون ها که منشا تولید امواج الکترومغناطیسی بحساب می آیند، باید از هسته ستاره خارج شوند.

معمولا فرایند خارج شدن فوتون ها از هسته ستاره ها، تا چندین هزار سال نیز طول می کشد. این فوتون ها به دو دلیل گرمای زیادی دارند؛ یک اینکه از هسته ستاره آمده اند و دو اینکه حاصل فرایند برخورد هیدروژن ها هستند. به همین دلیل انرژی بسیار زیادی همراه خود دارند. حال سوال مهمی که در این بخش مطرح است این است که این فوتون ها چگونه به نورهای قابل مشاهده در آسمان تبدیل می شوند؟

این هم بخوانید
برای دیدن ستارگان و سیارات از چه چیزی استفاده کنیم؟

این فوتون ها چگونه به نورهای قابل مشاهده در آسمان تبدیل می شوند؟

بعد از اینکه این فوتون ها سعی کردند که از سطح هسته ستاره خارج شوند، میزان زیادی از انرژی خود را از دست می دهند. در ابتدا، این فوتون ها جز پرتوهای پرانرژی گاما بحساب می آیند. اما از دست دادن انرژی باعث می شود تا انرژی آن ها از سطح بالایی که داشت به سطح پایین تر بیاید. این کاهش باعث می شود تا طول موج انرژی فوتون ها به سطح طول موج های مرئی برسد. این موج های مرئی که از فضای خلا عبور می کنند، باعث دیده شدن ستارگان مانند نورهای درخشان می شود.

آیا میزان درخشندگی یک ستاره با میزان نوری که به ما می رسد، برابر است؟

در شب معمولا ستارگان را به صورت نقاط درخشان در آسمان می بینیم. ولی آیا این درخشندگی برای همه ستارگان یکسان است؟. حال که با منبع و چگونگی این روشنایی آشنا شدیم، نوبت به این می رسد که ببینیم نوری که از ستاره ای میبینیم تا چه میزان به درخشندگی آن بستگی دارد. معمولا درخشندگی ستارگان به عواملی نظیر فاصله آن ها، اندازه و مقدار انرژی درونی آن ها بستگی دارد.

بسیاری از ستارگان با فواصل متنوعی نسبت به دید ما قرار دارند. همین موضوع را می توان به عنوان موضوع اصلی تفاوت در نور ستاره ها در هنگام دیدن آن ها، درنظر گرفت. درخشندگی ظاهری ستاره ها به معنای میزان نوری است که در هر ثانیه بر قسمتی معین از زمین منتقل می کنند. از طرف دیگر درخشندگی ظاهری یک ستاره، با فاصله و اندازه آن رابطه مستقیم دارد. از طرف دیگر هرچه انرژی دورنی ستاره ها بیشتر باشد می تواند میزان درخشندگی آن ها را بیشتر بکند.

اگرچه از بین فاکتورهای تاثیرگذار بر میزان نور ستاره ها، اندازه آن ها مهم ترین است. اما اینکه فاصله ستاره ها به چه حدی باشد نیز به همان اندازه در دیدن نور آن ها تاثیرگذار است.

مهم ترین فواید ستارگان چیست؟

ستاره شناسی و علم آشنایی با ستارگان از زمان های ابتدایی راهنمای بشر در زمینه های مختلف بود. در زمان های قدیم بسیاری از افراد می توانستند با حرکت، جهت و شکل قرارگیری ستاره ها به آب و هوا، فصول مختلف و جهت یابی دسترسی داشته باشند. این میزان از اطلاعات با گذشت زمان جای خود را با تکنولورژی هایی داد که با ماهواره های مختلف و اینترنت کار می کردند. امروزه اطلاعات دقیق تری درمورد مدت زمان پیدایش بشریت و یا حتی عمر ستاره ها را میتوان بدست آورد.

این هم بخوانید
دانستنی های کهکشانی: خسوف یا ماه گرفتگی

فایده ستارگان تنها به زمینه علمی ختم پیدا نمی کرد. منظره زیبایی که ستارگان می توانستند در آسمان ایجاد کنند، محلی مناسبی برای شکار لحظه ها برای عکاسان بود. ثبت این عکس های جذاب توسط عکاسان باعث زیبایی بخشی بیشتری به موضوع ستاره ها در آسمان می شد. نقاط درخشان در آسمان و هنگام اتمام غروب آفتاب، یکی از زیباترین لحظاتی است که بشریت به چشم خود می بیند. سالانه چندین عکاس با برگزاری نمایشگاه هایی در این رابطه توانستند نظرات مختلفی در این زمینه را به خود جلب کنند.

از نظر تاریخی ستاره ها چه اهمیتی داشتند؟

تابلو منظومه شمسی

Beautiful peaceful landscape of small chapel with trees in remote empty green field against starry sky, Italy

در زمان های قدیم و قبل از پیدایش وسایل ابتدایی برای دیدن ستارگان نظیر تلسکوپ، دانشمندان به موضوعاتی در ارتباط با ستاره ها و فواید استفاده از آن ها پی بردند. یکی از این موضوعات در زمینه مذهبی بود. حرکت سیاره ها یکی از مهم ترین موارد بود که دانشمندان در زمان قدیم به کمک ستاره ها آن را ثبت می کردند. در آن زمان اعتقاد این بود که ستارگان به کره های مختلف چسبیدند. این قاعده به آن ها کمک زیادی در بررسی حرکات سیارات و دسترسی به اطلاعات سودمندی در این زمینه می کرد. حتی در آن زمان می توانستند با همچین قاعده ای حرکات خورشید را نیز زیر نظر بگیرند.

داشتن اطلاعات مهم درمورد حرکت خورشید جز کاربردی ترین فواید ستارگان در زمان قدیم بود. کشاورزان در زمان قدیم سعی کردند به کمک این اطلاعات و زمان قرارگیری دقیق خورشید و مطابقت آن با کشت خود. تا محصولشان دارای کیفیت مناسب تری باشد. علاوه بر این داشتن اطلاعات در زمینه حرکت خورشید می توانست به افراد در دسترسی به تقویم های میلادی و شمسی کمک زیادی بکند.

براساس تاریخ اولین کاتالوگی که برای نمایش ستارگان ثبت شد، توسط اخترشناسان بابلی در بین النهرین انجام گرفت. حدود 1200 تا 1500 سال قبل از میلاد بود که این دانشمندان توانستند اولین کاتالوگ برای ستارگان را ایجاد کنند. اما اولین نمودار ستاره ای و قدیمی ترین آن مربوط به مصر باستان است. دانشمندان در مصر باستان که بخش مهمی از علم جهان بحساب می آیند، حدود 1500 تا 1600 سال قبل از میلاد سعی کردند اولین نمودار ستاره ای را ارائه دهند. نموداری که در آن زمان بهت همگان را بهمراه داشت.